And the Rest is History: Sabbath versus Sunday

In het kader van de UCSIA/IJS-Leerstoel voor Joods-Christelijke Relaties sprak Prof. Dr. Israel J. Yuval op 21 februari 2019 over de bewogen verhouding tussen de joodse sabbat en de christelijke zondag, gevolgd door een respons van Prof. Dr. Claude B. Stuczynski.

Wat is de geschiedenis van rust? Wat betekent ‘heilige rust’? Is het een fysieke rust? Of is het een spirituele vorm van rust, waarbij studie, gebed en vasten centraal staan? En bovenal, welke plaats bekleedt de ‘heilige tijd’ in de joods-christelijke traditie?

Deze vragen begeleidden Yuvals zoektocht naar de verhouding tussen de joodse sabbat en de christelijke zondag. Hij liet daarbij zien dat de joodse rustdag vanaf het begin op gespannen voet stond met zijn christelijke variant. Yuval gaf twee verklaringen voor deze spanning. Enerzijds toont de polemiek dat ‘de heilige tijd’ tot de kern van beide religies hoort. De sabbat en zondag maken beiden deel uit van “het binnenste DNA”, zoals Yuval het uitdrukte, en dat DNA moest beschermd worden. Anderzijds herkende Yuval vooral een grote nabijheid tussen de twee tradities. In dit geval zorgde die nabijheid echter voor de noodzaak om zich te differentiëren. Het christendom volgde bijvoorbeeld het Romeinse verwijt dat de sabbat gekenmerkt zou zijn door materialisme, hedonisme en ijdelheid. Zo werd de sabbat gecontrasteerd met een christelijke, spirituele rust op zondag. Tegelijkertijd toonde Yuval aan de hand van twee gebeden (de Amidah in de ochtenddienst en de middagdienst), hoe ook in de joodse liturgie duidelijke voorbeelden te vinden zijn van pogingen om de sabbat als enige geldige reflectie van de goddelijke rust te verdedigen.

Kortom, beide tradities ondernamen pogingen om elkaars rustdagen te devalueren en exclusiviteit voor de eigen ‘heilige tijd’ op te eisen. Op subtiele wijze liet Yuval zien hoe er tussen beide tradities doorheen de tijd zowel rivaliteiten als vormen van internalisatie en toenadering voorkwamen. Zo toonde hij aan dat de nadruk op ‘rust’ en ‘vrije tijd’ in onze samenleving een resultaat is van een lang historisch proces dat diep getekend werd door de joods-christelijke traditie.

In zijn respons benadrukte Prof. Stuczynski het belang van Yuvals inzicht dat joden niet louter passieve slachtoffers waren van een christelijke hegemonie. Ze waren actieve actoren die, zij het niet-symmetrisch, probeerden te antwoorden op de verschillende uitdagingen die zich stelden. Zo gaf de lezing een hedendaagser, symmetrischer en horizontaler perspectief op de verhoudingen tussen het jodendom en het christendom.

verslag door Sebastian Müngersdorff (Instituut voor Joodse Studies)

Foto’s

In samenwerking met

IJS

interdisciplinair onderzoeksinstituut voor de wetenschappelijke studie van het jodendom

UCSIA

Koningstraat 2
B-2000 Antwerpen
info@ucsia.be
Tel. +32 (0)3 265 49 60

Voorlopige locatie tijdens de renovatiewerken:
Blindestraat 14, 2000 Antwerpen