Visietekst
Jezuïetenerfgoed

Als erfgenaam van de vroegere handelshogeschool en universiteit van de jezuïeten (UFSIA) is UCSIA voor zijn werking schatplichtig aan de traditie van de jezuïeten. De UCSIA-themalijnen ‘Economie & ethiek’ en ‘Europa & solidariteit’ vloeien voort uit de sociaal-economische accenten die voorheen sterk aanwezig waren in de opleidingen van UFSIA. ‘Religie, cultuur & samenleving’ focust op de spirituele dimensie van de mens in de wereld.

Door de keuze voor deze themalijnen sluit UCSIA aan bij de visie van de jezuïeten op onderwijs als vorming voor de hele persoon: hoofd, hart en handen. Brede en diepe wetenschappelijke kennis, spiritualiteit, engagement en dienstbaarheid, naar het motto van Ignatius: En todo amar y servir. Die dienstbaarheid komt ook tot uiting in de promotie van Community Service-Learning, waar UCSIA sterk op inzet.

Zorg voor goed onderwijs, persoonsontwikkeling en de daaraan verbonden geestelijke gezondheid: het zijn aspecten van de rijke spirituele en geestelijke erfenis van de Sociëteit van Jezus die UCSIA wil uitdragen. Concreet werken we nauw samen met leden van de Sociëteit en met de vele (net)werken ervan. Dat gebeurt zowel regionaal als internationaal.

Naast de spirituele erfenis besteedt UCSIA metdeze themalijn ‘jezuïetenerfgoed’ ook expliciet aandacht aan het rijke materiële erfgoed van de Sociëteit, in Antwerpen en daarbuiten. Vanaf het einde van de zestiende eeuw was Antwerpen het centrum van de Vlaams-Belgische jezuïetenprovincie. Van die positie zijn in het Antwerpse stadsbeeld veel sporen bewaard: de Carolus Borromeuskerkwas oorspronkelijkde Sint-Ignatiuskerkvan het Professenhuis, terwijl het jezuïetencollege tot 1773 gehuisvest was in het Hof Van Liere aan de Prinsstraat. De aandacht voor het materiële erfgoed is echter ook ingegeven door de sterkeband metde Ruusbroecbibliotheek, die beheerd wordt door het Ruusbroecgenootschap van de Universiteit Antwerpen.

Het in 1925 opgerichte Ruusbroecgenootschap doet onderzoek naar de vele uitingen van spiritualiteiten godsdienstbeleving in de Lage Landen. Zijn leden hebbenvan bij het begin veel aandacht besteed aan het samenbrengen vanbronnen en documenten overde ontwikkeling van spiritualiteit, mystiek en theologie. Inmiddelsis deRuusbroecbibliotheek eenerkende erfgoedbibliotheekgeworden, die nauw samenwerkt met de Antwerpse Universiteitsbibliotheek.De bibliotheek werd opgericht door jezuïeten, en bevat naast een grote collectie boeken in verband met de religieuze cultuur van de Nederlandenook heel wat andersoortige materialen die door de Sociëteit werden verzameld. Ruime bekendheid verdient met name haar unieke collectie devotieprenten. Samen met UAntwerpen heeft UCSIA de ‘stichting jezuïetenerfgoed’ opgericht om dit materiële erfgoed zowel wetenschappelijk als maatschappelijk te valoriseren.

Concreet legt UCSIA de komende drie jaar de focus op volgende projecten:

Stichting jezuïetenerfgoed

De nieuwe stichting van openbaar nut ‘Jezuïetenerfgoed’ met stichtende partijen UAntwerpen en UCSIA vzw heeft als belangeloos doel de wetenschappelijke en maatschappelijke valorisatie van het roerend materieel erfgoed van de Jezuïeten in Antwerpen en in Vlaanderen.

Concreet wordt de werking van de Ruusbroecbibliotheek mede vanuit deze stichting aangestuurd. Door projectwerking ontsluit de stichting de collecties van de bibliotheek voor een breed publiek. Naar aanleiding van verschillende historische verjaardagen in verband met de jezuïetenorde, wordt in de periode september 2022-februari 2023 een heus festival opgezet. Deze activiteiten komen tot stand in nauwe samenwerking met culturele partners in Antwerpen en met de Universiteitsbibliotheek.

In samenwerking met het Ruusbroecgenootschap vindt ook een jaarlijkse Ruusbroecdag plaats. Daarnaast organiseren het Ruusbroecgenootschapen de Universiteitsbibliotheek jaarlijks de internationale summer school ‘Books and Culture’. Nieuw vanaf 2021 wordt de ‘Jesuit Heritage Summer School’.

Verder wil de stichting de komende jaren ook de samenwerkingsmogelijkheden met andere erfgoedpartners verkennen en ontwikkelen, waaronder KADOC, PARCUM, de faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven,en de bibliotheek van de Bollandisten.

Lezingenreeks ‘markante jezuïeten’

UCSIA zal lezingen organiseren op het snijvlak van wetenschap & maatschappij die verband houden met de historische rol van markante Vlaamse jezuïeten: Carolus Scribani, Petrus Canisius en Leonardus Lessius, om er slechts enkele te noemen.

Netwerken van jezuïeten

UCSIA is partner van verschillende netwerken, regionaal en internationaal, waarvan de meeste al gekoppeld zijn aan een andere themalijn. De komende drie jaar zal UCSIA de band met jezuïetencolleges en alumniwerking nauwer aanhalen, en gezamenlijk activiteiten te organiseren.

Met zijn participatie in de internationale sj-netwerken heeft UCSIA als doel om de combinatie van onderzoek, onderwijs en maatschappelijke dienstverlening van de UAntwerpen te verrijken met de wereldwijde expertise die jezuïeten hebben opgebouwd rond verschillende maatschappelijke uitdagingen: armoedebestrijding, klimaatbeleid en duurzame economie.